Απώλεια και Πένθος. Τα 5 στάδια.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουμε βιώσει μια απώλεια στην ζωή μας. Με την λέξη «απώλεια» η σκέψη μας οδηγεί στον «θάνατο». Απώλεια δεν είναι μόνο ο θάνατος. Καταστάσεις που αφορούν την υγεία, διαζύγιο, μετακόμιση, εργασία κ.α. βιώνονται ως απώλεια. Η απώλεια συχνά συμβολίζει το τέλος μιας κατάστασης και ταυτόχρονα το πέρασμα σε κάτι νέο και ως εκ τούτου άγνωστο. Η διαδικασία αυτή, ο αποχαιρετισμός του παλιού και η εξοικείωση με το καινούριο είναι μια περίπλοκη διαδικασία με πολλές συναισθηματικές παραμέτρους μια από τις οποίες είναι και το πένθος.

Ποια είναι τα στάδια του πένθους;

Το 1ο στάδιο είναι η ΑΡΝΗΣΗ. «Αποκλείεται δεν μπορεί να συμβαίνει σε εμένα», είναι η πρώτη αντίδραση προκειμένου να αρνηθούμε την πραγματικότητα της κατάστασης. Είναι ένας μηχανισμός άμυνας που μετριάζει το άμεσο σοκ της απώλειας. Μπορεί «να μην ακούμε» συγκεκριμένες λέξεις, να κρυβόμαστε πίσω από τα γεγονότα όπως μπορεί να έχουμε και μια τάση απομόνωσης.
Το 2ο στάδιο είναι ο ΘΥΜΟΣ. «Γιατί σ’ εμένα;»
Όταν οι αρχικές βοηθητικές συνέπειες της άρνησης και της απομόνωσης αρχίσουν να υποχωρούν, η πραγματικότητα και η θλίψη επανεμφανίζονται. Ίσως όμως δεν είμαστε ακόμη έτοιμοι να την αντιμετωπίσουμε. Τότε έρχεται μια δεύτερη αντίδραση του εγκεφάλου μας, η οποία κατευθύνει τον πόνο στον θυμό. Ο θυμός μπορεί να στοχεύει σε αγνώστους, σε φίλους ή ακόμη και στην οικογένειά μας.
Σε περίπτωση που αφορά Θάνατο, ο θυμός μπορεί να απευθύνεται και στο ίδιο το άτομο που πέθανε. Γνωρίζουμε ότι το άτομο που πέθανε δεν πρέπει να κατηγορηθεί. Συναισθηματικά, όμως, νιώθουμε θυμό επειδή η απώλειά του μας προκαλεί πόνο. Συγχρόνως αισθανόμαστε τύψεις είτε για το θυμό που νιώθουμε είτε γιατί «δε σταθήκαμε» όσο έπρεπε κι’ αυτό μας κάνει περισσότερο θυμωμένους ακόμη και με τον εαυτό μας.
Το 3ο στάδιο είναι η ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ. «Εάν δεν ……τότε δεν…»
Είναι η ανάγκη να ξαναποκτήσουμε τον έλεγχο. Σκεφτόμαστε πως θα μπορούσαν τα πράγματα να είχαν γίνει – τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει – πού φταίξαμε – γιατί δεν προλάβαμε κ.λ.π. Εδώ συνυπάρχει και το αίσθημα της ενοχής.
Το 4ο στάδιο είναι η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ.
Εδώ καταλαβαίνουμε ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Οι περισσότεροι φοβόμαστε αυτό το στάδιο – γι’ αυτό προσπαθούμε να το αποφύγουμε. Σ΄ αυτό το στάδιο επικρατεί η θλίψη, που φέρνει τη συνειδητοποίηση της απώλειας.

Το 5ο στάδιο είναι η ΑΠΟΔΟΧΗ.
Είναι δώρο να φτάσει κάποιος σ’ αυτό το στάδιο. Αυτή η φάση χαρακτηρίζεται από την ηρεμία. Αποδοχή της απώλειας χωρίς πένθος. Οι σκέψεις συνεχίζουν να υπάρχουν με λιγότερο ή και καθόλου πόνο. Το βλέμμα είναι κυρίως στραμμένο στο μέλλον. Το άτομο έχει ξαναβρεί το νόημα της ζωής και μπορεί να προχωρήσει.
Όλα τα παραπάνω στάδια πιθανόν να εμφανίζονται με διαφορετική σειρά ή και να ξαναβιώνονται μέσα στο χρόνο. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και βιώνει την απώλεια και το πένθος με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Η διαχείριση του πένθους είναι σημαντική και συχνά γίνεται μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον. Όμως, εάν παρατηρείτε πως δεν μπορείτε να διαχειριστείτε την κατάσταση τότε μπορείτε να ζητήσετε την βοήθεια ειδικού.

Article written by:
Αναστασία Κασιόλα – Ψυχολόγος & Φουσιάνη Εμμανουέλα – Ψυχολόγος