Οι σχέσεις μας με τους έφηβους
Εφηβεία είναι μια μεταβατική φάση ανάμεσα στην παιδική και στην ώριμη ηλικία. Χαρακτηρίζεται από αλλαγές στο βιοσωματικό, νοητικό, συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα της ζωής του νεαρού μαθητή, ενώ συγχρόνως ο νεαρός προσπαθεί για πρώτη φορά στη ζωή του να διαμορφώσει την ταυτότητά του.Η αλήθεια είναι πως στις περισσότερες περιπτώσεις οι γονείς είτε δεν γνωρίζουν είτε ενώ γνωρίζουν δεν μπορούν να διαχειριστούν αυτό που συμβαίνει στην ζωή των παιδιών τους.
– Κλάματα – Καβγάδες – Φωνές – Ξεσπάσματα και απειλές πως «θα φύγουν από το σπίτι». Τα πρώτα “ξενύχτια”, αιτήματα για σκουλαρίκια , τατουάζ και ξεχωριστές διακοπές. Και στο βάθος, οι δύο γονείς να παρακολουθούν εμβρόντητοι τις αναπόφευκτες αλλαγές που επιφέρει στα παιδιά τους η εφηβεία.
Μερικές βασικές αρχές στις σχέσεις μας με τους έφηβους
ΑΜΟΙΒΑΙΟΣ ΣΕΒΑΣΜΟΣ: Βασίζεται στην προϋπόθεση της ισότητας. Κανείς δεν θα πρέπει να καταχράται τον άλλο, ούτε ο ενήλικας ούτε ο έφηβος.
ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ: Δείχνουμε εμπιστοσύνη στον έφηβό μας γι αυτό που είναι και όχι για τις δυνατότητές του. Η άσχημη συμπεριφορά του εφήβου μας πολλές φορές οφείλεται στην αποθάρρυνσή του.
ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ ΚΑΙ ΤΙΜΩΡΙΑ: Είναι μάλλον ξεπερασμένα. Ο έφηβος μας συνήθως θεωρεί την αμοιβή δικαίωμά του και την απαιτεί για το κάθε τι. Επίσης μαθαίνει την τιμωρία σαν τρόπο επικοινωνίας και έτσι παίρνει το δικαίωμα να τιμωρεί και εκείνους τους άλλους. Συνήθως η αντεκδίκηση των εφήβων είναι πιο αποτελεσματική από την τιμωρία των ενηλίκων.
ΦΥΣΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: Η πραγματικότητά μιας κατάστασης σε συνδυασμό με τη δική μας υπομονή και όχι σε συνδυασμό με τη προσωπική μας δύναμη μπορεί να εξασκήσει την αναγκαία πίεση στον έφηβό μας και να τον υποκινήσει στη σωστή συμπεριφορά.
Η ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: Το να αποσυρθούμε δε σημαίνει ότι καταθέτουμε τα όπλα και είναι πολύ αποτελεσματικό όταν ο έφηβος μας ζητάει την αδικαιολόγητη προσοχή μας όταν προσπαθεί να μας μπλέξει σε αγώνα υπεροχής. Δεν αποκομίζει καμία ικανοποίηση ενοχλώντας αν δεν τον προσέχει κανείς.
ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΠΡΟΚΛΙΣΗ, ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΒΗΦΟ: Δεν βοηθάει όταν μιλάμε σε στιγμές σύγκρουσης. Όσο λιγότερη προσοχή δώσουμε στον έφηβό μας όταν ενοχλεί, τόσο περισσότερη χρειάζεται να δείξουμε όταν ο έφηβός δείχνει συνεργατικότητα. Η φιλική συζήτηση και η ευχάριστη επαφή με έναν έφηβο είναι βασικά στοιχεία για να δημιουργηθεί ένα κλίμα ασφάλειας και συνεργασίας μέσα στην οικογένεια.
ΑΣ ΜΗΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΦΗΒΟ ΟΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ: Ένας εξαρτημένος έφηβος είναι ένας έφηβος απαιτητικός. Οι περισσότεροι από εμάς συνήθως υποτιμούμε τις ικανότητες του εφήβου μας. Ένας έφηβος γίνεται ανεύθυνος όταν δεν του δίνουμε την ευκαιρία να αναλάβει τις ευθύνες του.
Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ: Κάθε πράξη ενός εφήβου έχει ένα σκοπό. Ο βασικός του στόχος είναι να έχει τη θέση του στην ομάδα. Ο καλά προσαρμοσμένος έφηβος έχει βρει τον τρόπο να γίνει κοινωνικά παραδεκτός με τη συμμόρφωσή του στις απαιτήσεις της ομάδας. Ο έφηβος με την πιο ¨προβληματική¨ συμπεριφορά προσπαθεί ακόμη με λάθος όμως τρόπο, να κερδίσει κάποια θέση.
ΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΚΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ: Μπορεί η συμπεριφορά του εφήβου μας να μοιάζει παράλογη, είναι όμως συνεπής με το σκοπό του.
- Θέλει την προσοχή και την εξυπηρέτησή μας
- Δύναμη…θέλει να είναι το αφεντικό
- Εκδίκηση…θέλει να μας πληγώσει
- Επίδειξη ανικανότητας…Θέλει να τον αφήσουμε ήσυχο.
Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ:
- Νιώθουμε ενοχλημένοι… υπενθυμίζουμε και καλοπιάνουμε
- Νιώθουμε ότι μας προκαλεί… “μη νομίζεις ότι θα τα καταφέρεις”
- Νιώθουμε πληγωμένοι… “θα σου δείξω εγώ”
- Νιώθουμε απελπισμένοι… “δεν ξέρω τι να κάνω”
Η ΑΥΘΟΡΜΗΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ:
Όταν ενεργούμε αυθόρμητα, συνήθως κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε μια κακή συμπεριφορά χωρίς να τη διορθώνουμε. Η δική μας “κακή συμπεριφορά” δυναμώνει την “κακή συμπεριφορά” του εφήβου.
Ο ΟΙΚΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΣ: Το να λυπόμαστε τον έφηβό μας συνήθως επιδεινώνει μια ήδη τραγική κατάσταση και υπάρχει περίπτωση να βλάψουμε τον έφηβο περισσότερο από το ίδιο το τραγικό γεγονός που ζει. Η ικανοποίησή μας στην ζωή εξαρτάται από την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε δύσκολες καταστάσεις. Το να νιώθουμε οίκτο για κάποιον ίσως τον οδηγήσουμε στον οίκτο του εαυτού του και στην πεποίθηση πως η ζωή του οφείλει τα πάντα.
ΑΣ ΜΗΝ ΑΣΧΟΛΟΥΜΑΣΤΕ ΜΕ ΤΟ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ: αλλά ας αναλάβουμε την ευθύνη για ότι μπορούμε να κάνουμε εμείς. Αν προσπαθήσουμε να χρησιμοποιήσουμε τις δικές μας εποικοδομητικές επιδράσεις, δε θα πρέπει να φοβόμαστε για το τι οι άλλοι κάνουν στον έφηβό μας. Η προσπάθεια μας να υπερκαλύψουμε τα λάθη που κάνουν οι άλλοι και η υπερπροστατευτικότητα μας μπορεί να στερήσουν στον έφηβό μας το προσωπικό του θάρρος και την επινοητικότητά του.
ΑΣ ΒΡΟΥΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ: να διδάξουμε τον εφηβό μας επιδεξιότητες και συνήθειες. Αν δεν υπάρξει ο χρόνος για μια τέτοια εκπαίδευση θα σπαταληθεί πολύ περισσότερος χρόνος για να διορθώσουμε τον αδέξιο έφηβο.
ΑΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΟΥΜΕ ΜΑΖΙ ΤΟΥ: έτσι θα βοηθήσουμε στην ανάπτυξη μιας σχέσης που βασίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό, αγάπη και συμπάθεια, στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και σε ένα κοινό αίσθημα συμμετοχής. Το να διασκεδάζουμε μαζί με τον έφηβο μας και να μοιραζόμαστε ενδιαφέρουσες εμπειρίες οδηγεί σε ένα είδος στενής επαφής που είναι η βάση για κάθε καλή συνεργασία.
ΤΑ ΛΑΘΗ ΜΑΣ: Το να κάνουμε λάθη είναι ανθρώπινο, γονείς γινόμαστε και δεν γεννιόμαστε. Πρέπει να έχουμε το θάρρος να μην είμαστε τέλειοι. Να προσπαθούμε να βλέπουμε και να παραδεχόμαστε τις δικές μας αδέξιες συμπεριφορές.
Φουσιάνη Εμμανουέλα – Ψυχολόγος
